Bash fundamentals in Sinhala

Intro
මගේ පලවෙනි post එක විදියට මම දාන්න හිතුවෙ bash ගැන.ගොඩක් අය මේ ගැන අහල ඇති.ඒත් වැඩි දෙයක් දන්නෙ නැතුව ඇත.
Bash කියන්නෙ shell වර්ගයක්. ඉස්සෙල්ලා මම කියන්නම් shell එකක් කියන්නෙ මොකද්ද කියල. Shell එකක් කියන්නෙ unix environment එකේ commands kernel එකට දීල වැඩ ගන්න පුළුවන් දෙයක් කියල බොහොම ප්‍රාථමික විදියට හදුන්වා දෙන්න පුලුවන. මුලින්ම කියන්න ඕන kernel එකයි shell එකයි කියන්නෙ දෙකක්. Shell එකෙන් දෙන commands kernel එකට තමා යන්නෙ.ඒ කියන්නෙ අපේ computer එකේ kernel එකට් access කරන්න පුලුවන් සුපිරි භාණ්ඩයක් තමා මේ shell එක.unix environment එකේ නම් shell වර්ග කීපයක් තියෙනව.
1.bash- bourne again shell
2.sh- bourne shell
3.ksh-korn shell
4.csh - C shell
මේව තමා ප්‍රධාන ඒව.මීට අමතරව එකේක අය develop කරපු shell තියෙනව.
Windows environment එකේ shell වෙනුවට හදුන්වා දෙන්න පුලුවන් command prompt එක තමා.
Linux versions වල mac os වල terminal එක භාවිත කරල අපිට පුලුවන් bash use කරන්න.
Unix වල මුලින්ම shell එක හදල තියෙන්නේ stephen bourne මහත්මයා.ඒ AT&T Bell Lab එකේ.
Bash
මේ shell scripts interpret වෙනවා මිසක් compile වීමක් සිදුවන්නේ නෑ. ඒ කියන්නෙ අපි දෙන commands line by line තමා execute කරන්නෙ.මේ scripts අපී save කරන්න ඕන .sh කියන extension එක දාල.
මේකත් අපි දන්න normal programming language එකක් වගේම තමා.python කියන language එකත් bash වගෙ interpret ජාතියේ programming language එකක්.නමුත් python වලින් kernel එක access කරන වගේ ලොකු සෙල්ලම් දාන්න පුලුවන්ද කියල නම් මම දන්නෙ නෑ.
අපි බලමු unix environment එකක තියෙන terminal එක ආදාරයෙන් කොහොමද පොඩි bash script එකක් run කරන්නෙ කියල.
Using the terminal
මුලින්ම අපි script එකක් run කරන්න කලින් normal code එකක් run කරල බලමු.ඕනම් programming language එකක් පටන් ගන්න කොට අපි කරන්නෙ Hello World print කරන එකනෙ.ඒ වගේ bash වලින් ඒක කරන්නෙ කොහොමද බලමු.
ඒකට පහල කියල තියෙන code එක type කරල enter කරන්න.
echo "Hello World"
එතකොට Hello World කියල terminal එකේ පෙනේවි.මේක interpret වෙන ජාතියේ එකක් නිසා java c++ වල වගේ ; දාන්න එහෙම ඕන නෑ.
Using scripts in bash
script එකක් කියන්නෙ සාමාන්‍ය file එකක් විදියට ලියන එකක්.ඒක execute කරාම අපිට output ගන්න පුළුවන්.html උනත් script එකක් විදියට පෙන්වා දෙන්න පුළුවන්. අපි terminal එක use කරන කොට vi editor එක use කරන්න පුළුවන් අපේ script එක ලියා ගන්න.
දැන් මුලින්ම vi test.sh කියල terminal එකේ type කරලා enter කරන්න.
එතකොට අලුත් page එකක් වගේ පෙනේවි. Vi editor එක use කරන කොට දැන ගන්න ඕන commands කීපයක් තියෙනවා.ඒවා ටික vi editor කියන post එකෙන් මම කියල දෙන්නං.
Script එක ලියන්න පටන් ගන්න i press කරන්න.දැන් අපිට vi editor එකේ අපේ code එක ලියන්න පුළුවන්.
අපි code එකක් ලියන්න හදන්නෙ userගෙ නම input එකක් විදිහට අරගෙන ඒක print කරන්න.
    echo "enter your name: "
    read PERSON
    echo "your name is $PERSON "
echo command එකෙන් කරන්නේ command line එකේ එහෙම නැත්තං terminal එකේ මොනවා හරි දෙයක් print කරන එක. read එකෙන් කරන්නේ input එකක් ගන්න එක. $ sign එක use කරන්න හේතුව තමා ඒක variable එකක් විදියට use උන දෙයක් නිසා.
මෙහෙම ලියපු code එක run කරන්න  නම් vi editor එකෙන් අයින් වෙලා ආයෙත් bash එකට යන්න ඕන. ඒකට esc press කරල :wq type කරල enter කරන්න.ඒ දේවල් ගැන vi editor post එකේ මම දාන්නම්. අපි මේ ලියපු script එක execute කරන්න  ./test.sh කියල type කරල enter කරන්න. සමහරවිට deny කියල message එකක් එන්න ඉඩ තියෙනවා. එහෙම වුනොත් $chmod +x test.sh කියන command එක run කරල ./test.sh run කරන්න.
chmod කියන්නේ ලොකු command එකක්.ඒක ඇතුලෙ කතා ගොඩක් තියෙනවා.ඒව ගැන ඉස්සරහට කියන්නම්.